مهدى یاوران/ نصرت الله آیتى

مقدمه

هر جنبش و انقلابى، به یاران و همراهانى نیاز دارد؛ یارانى که ستون‏هاى انقلاب‏اند و سنگینى آن را بر دوش مى‏کشند. سستى و استوارى هر یک از این دو، با سستى و استوارى دیگرى ارتباطى تنگاتنگ دارد؛ یعنى، هر اندازه حجم بناى انقلاب کمتر باشد، پایه‏هاى آن از استحکام کمترى برخوردار خواهد بود و به هر میزان که آن بنا، بلندتر و گسترده‏تر باشد، به ستون‏هاى محکم‏ترى نیاز خواهد داشت. ما با نگاه به حجم و گستردگى این بنا، مى‏توانیم دریابیم بر چه ستون‏هایى افراشته شده است؛ همچنان‏که با تأمّل در اهداف و غایات آن نیز مى‏توانیم، میزان و حجم ابزار و وسایل مورد نیاز و نیز پدیدآورندگان آن‏را گمانه زنیم.

در این نوشتار، به‏دنبال تبیین ویژگى‏هاى یاوران امام مهدى علیه السلام و همراهان او هستیم؛ کسانى که در حرکت جهانى او، به مثابه بازوان نیرومند آن حضرت، در خدمت او و اهداف او هستند.

این نوشتار دو نتیجه اساسى در پى خواهد داشت:

اوّل این‏که دانستن این ویژگى‏ها، مى‏تواند مقیاسى براى محک زدن خود و اهداف خود و معیارى براى فهم میزان قابلیت ما، در همراهى با حضرت و جهاد در رکاب او باشد. ما همیشه، منتظر رؤیت خورشید بوده‏ایم و شاید فردا، روز موعود باشد! آیا ما خود را براى آن روز مهیا کرده‏ایم؟ با فهم این ویژگى‏ها، مى‏توانیم دریابیم که پاى رفتن این راه را داریم یا نه و در آن روز موعود در کنار حضرتیم یا در مقابل او.

ثمره دوم، زمینه سازى براى ظهور است. توضیح این‏که فرا رسیدن روز سراسر مبارک ظهور، بسته به دو عامل اساسى است که منطقاً، با فقدان هر کدام از آنها، قیام حضرت، بى‏نتیجه خواهد بود:

1. وجود زمینه مردمى؛ اگر در مردم، احساس نیاز به امام شکل نگیرد، وقتى او بیاید، قدرش را نخواهند دانست و به راحتى او را تنها خواهند گذاشت؛ بلکه شاید علیه او شمشیر نیز بکشند، همان‏گونه که اغلب مردم با پیشوایان معصوم پیشین‏علیهم السلام چنین کردند.

2. فراهم آمدن یاران، همراهان و هم‏رزمانى کارآمد و توان‏مند که با فقدان‏شان، کار حکومت، هدایت و رشد به سامان نخواهد رسید. دانستن ویژگى‏هاى یاران حضرت و تلاش در راه کسب آنها، در واقع تلاش براى زمینه سازى ظهور و فرا رسیدن آن روز مبارک است. در روایات، گرچه از این صفات، به عنوان ویژگى‏هاى یاران حضرت یاد شده است؛ امّا بدون تردید یکى از پیام‏هاى این روایات، بر شمردن شرایط آرمانى یک منتظر است. اهدافى که یک منتظر واقعى باید براى خود ترسیم کند و تمام توان خود را در راه رسیدن به آنها به‏کار بندد و اوج‏هایى که یک شیعه در تمام قرن‏ها و عصرها باید بدان‏ها چشم دوخته، خود را در مسیر دست یافتن بدان‏ها قرار دهد.

ویژگى‏هاى یاران امام زمان‏علیه السلام

براى فهم ویژگى‏هاى یاران امام مهدى‏علیه السلام، از دو مسیر مى‏توان حرکت کرد: مسیر نخست، تأمّل در روایاتى است که آن خصوصیّات را بیان مى‏کند. مسیر دوم، تحلیل میزان عظمت و وسعت انقلاب و گستره حرکت حضرت و نیز توجّه و تأمّل در اهداف و آرمان‏هاى آن حرکت است.

در این گفتار، مسیر دوم را خواهیم پیمود؛ گر چه از روایات مربوط به این موضوع نیز بهره خواهیم برد.

ابعاد حرکت امام عصر )عج(

انقلاب امام مهدى علیه السلام، بزرگ‏ترین جنبش تاریخ بشریت است و از ویژگى‏هاى منحصر به فردى برخوردار است؛ از جمله:

عمق؛ این حرکت، از عمیق‏ترین جنبش‏هاى بشریت است. منظور ما از "عمق"، بلنداى اهداف و عظمت آرمان‏ها است که در عمل نیز به وقوع خواهد پیوست. این جنبش، به شعارهاى پرزرق و برق و اهداف کم مایه نمى‏پردازد؛ بلکه انسان‏ها را به سوى معنویّت و رشد، هدایت مى‏کند و تمام استعدادهاى آنان را به سمت تعالى و شکوفایى جهت مى‏دهد. امام باقر علیه السلام مى‏فرماید:

"إذا قام قائمنا وضع یده على رؤوس العباد فجمع به عقولهم و أکمل به أخلاقهم؛(1) چون قائم ما قیام کند، دستش را بر سر بندگان گذارد و عقول آنان را متمرکز ساخته و اخلاق‏شان را به کمال برساند".

و در جایى دیگر مى‏فرماید:

"تؤتَوْن الحکمة فی زمانه؛(2) در دولت مهدى‏علیه السلام به شما حکمت بیاموزند".

گستردگى؛ این جنبش از نظر جغرافیایى و کمّى، گسترده‏ترین جنبش‏ها است. موج‏این حرکت، از بزرگ‏ترین قاره‏ها گرفته تا کوچک‏ترین روستاها و کپرها را در مى‏نوردد و آنها را به تلاطم درمى‏آورد. امام صادق علیه السلام در تفسیر آیه "و عداللّه الذین، آمنوا منکم و عملوا الصالحات لیستخلفنّهم فى الأرض..."(3) فرمودند:

"لم یجى‏ء تأویل هذه الآیة و لو قام قائمنا بعدُ سیَرى مَنْ یُدرکه ما یکون من تأویل هذه الایة و لیَبْلُغَنّ دین محمدصلى الله علیه وآله ما بلغ اللیل...؛(4) تأویل این آیه، هنوز نیامده است. هنگامى که قائم ما قیام کرد، کسى که او را ببیند، تأویل این آیه را خواهد دید که دین محمدصلى الله علیه وآله به هر جا که شب وارد شود، خواهد رسید".

امداد الهى؛ امداد الهى، پشتوانه این حرکت است و اراده خداوند بر این تعلّق گرفته که این حرکت به ثمر نشسته و حکومت صالحان سرانجام، سراسر گیتى را فرا گیرد: "و نرید أن نمنّ على الذین استضعفوا فى الأرض و نجعلهم أئمة و نجعلهم الوارثین"؛(5) "ما خواستیم بر مستضعفان زمین منت نهیم و آنان را پیشوایان و وارثان روى زمین قرار دهیم".

امام على‏علیه السلام درتفسیر این آیه فرمودند:

" هم آل محمّد یبعث اللّه مهدیَّهم بعد جُهدهم فیُعزّهم و یُذلّ عدوَّهم(6)؛ آنان اهل بیت پیامبرند که خداوند، پس از سختى‏هایى که بر آنان مى‏رسد، مهدى شان را بر مى‏انگیزد و آنان را عزت بخشیده و دشمنان‏شان را خوار مى‏گرداند".

رهبرى منحصر به فرد؛ رهبرى ویژه این انقلاب، از دیگر اَبعاد عظمت آن است. براى مرتبه بلند او، همین بس که امام صادق علیه السلام در وصف او فرمودند:"و لو أدرکتُه لخدمتُه أیّام حیاتی؛(7) اگر او را درک مى‏کردم، تمام عمر به خدمت او مى‏پرداختم".

اصالت؛ جنبش حضرت، از نظر تاریخى، از ریشه دارترین حرکت‏ها است. اعتقاد به مصلح، درتمام ادیان و بسیارى از نحله‏ها و مکاتب بشرى، وجود دارد؛ از آیین زرتشت گرفته تا یهودیّت و مسیحیّت و ... .(8)

این توضیحى کوتاه درباره برخى از اَبعاد حرکت بزرگ امام عصرعلیه السلام بود. حال به تبیین لوازم آن مى‏پردازیم.

نخستین بُعد از ابعاد عظمت حرکت حضرت، عمق آن بود. از عمق این حرکت و اهداف بلند آن، مى‏توان به عمق باورها و ژرفاى نگاه‏ها رسید؛ چرا که آن ثمره ارزشمند، جز بر این ریشه‏ها و شاخه‏ها نمى‏روید. مگر مى‏توان بدون برخوردارى از اعتقادات و نگاه‏هاى عمیق، اهدافى با این حد و اندازه داشت و نگاه‏ها را به افق‏هایى این چنین بلند دوخت؟!

یکم. بینش عمیق

یاران مهدى‏علیه السلام، از بینش‏هایى عمیق و ژرف، نسبت به خداوند، امام، انسان و هستى برخوردارند.



1. بینش عمیق نسبت به حق تعالى

"رجالٌ عرفوااللّه حقَّ معرفته و هم أنصارالمهدی فى آخرالزمان(9)؛ مردانى که خدا را آن چنان که شایسته است، شناخته‏اند، و آنان، یاران مهدى علیه السلام در آخر الزمان‏اند".

"رجالٌ کأنّ قلوبهم زُبُر الحدید لا یشوُبها شکّ فی ذات اللّه اشدّ من الحجر؛(10) آنان مردانى‏اند که دل‏هایشان گویا پاره‏هاى آهن است )سخت‏تر از سنگ(. بدون هیچ تردیدى نسبت به ذات مقدّس خداوند".

این باور، آن قدر با صلابت و استوار است که مرارت‏ها و مصیبت‏ها، در آن خللى ایجاد نمى‏کند و بلاها و امتحانات، آرامشش را به تلاطم نمى‏افکند و شبهات و سؤالات، در آن رخنه‏اى ایجاد نمى‏کند.

آنان، از سرچشمه توحید ناب، سیراب‏اند و به حضرت حق - آن چنان که شایسته است - اعتقاد دارند: "فهم الذین وحّدوا الله حقَّ توحیده؛(11) آنان به وحدانیّت خداوند، آن‏چنان که حق وحدانیت او است، اعتقاد دارند". حرم دل‏هایشان را بت‏هاى نفس، ثروت و مقام نیالوده و در آن حریم امن، جز خداوند حضور ندارد.

نتیجه این بینش عمیق، ایمان و تقوا است. این دو را هم در چهره عبادت‏ها و راز و نیازهایشان مى‏توان دید "ذکر" و هم در آینه تلاش و کوششى که در طریق عبادت و بندگى حضرت حق دارند "تلاش".



الف( ذکر:

"لهم فی اللیل أصوات کأصوات الثّواکل حَزناً من خشیةالله؛(12) در دل شب، از خشیت خداوند، ناله‏هایى دارند مانند ناله مادران پسرمرده".

"قُوّام باللیل صُوّام بالنّهار؛(13) شب‏ها را با عبادت به صبح مى‏رسانند و روزها را با روزه به پایان مى‏برند".

"رجالٌ لا ینامون اللیل لهم دوىّ فى صلواتهم کدوىّ النّحل یبیتون قیاماً على اطرافهم و یسبّحون على خیولهم"(14)؛ مردان شب زنده‏دارى که زمزمه نمازشان، مانند نغمه زنبوران کندو، به گوش مى‏رسد. شب‏ها را با زنده‏دارى سپرى مى‏کنند و بر فراز اسب‏ها، خدا را تسبیح مى‏گویند".



ب( تلاش:

یاران مهدى‏علیه السلام، نه تنها اهل "اطاعت و بندگى"اند؛ بلکه دراین مسیر، اهل "جدیّت و تلاش" نیز هستند و تمام توان خود را در این راه به کار مى‏گیرند: "مُجدّون فى طاعة الله؛(15) آنان در طریق عبودیّت، اهل جدیّت و تلاش اند".

2. بینش عمیق نسبت به امام‏علیه السلام

یاران مهدى)ع(، امام خود را مى‏شناسند و به او اعتقاد دارند: "القائلین بإمامته"(16) اعتقادى که در ژرفاى وجودشان ریشه دوانده و سراسر جان شان را فرا گرفته است. این معرفت، شناخت شناسنامه‏اى و دانستن نام و نشان او، و دانستن اسم پدر و مادر و محلِّ تولّد او نیست؛ بلکه معرفت به "حقّ ولایت" است؛ یعنى، فهم این حقیقت که او از من، به من نزدیک‏تر و سزاوارتر است و از مادر به من مهربان‏تر؛ چرا که عشق مادر، و حتى عشق من به خودم، غریزى است؛ اما عشق او، الهى و آسمانى است. او به سه دلیل، مرا براى خودم مى‏خواهد:

1. به جهت آگاهى‏اش به تمام هستى و استعدادها و توان‏مندى‏هاى من؛

2. آزادى او از بند هوا و هوس‏ها و زندان خودخواهى‏ها و خودبینى‏ها و... ؛

3. و قرب و اتصالى که به منبع لایزال رحمت و لطف هستى دارد.

او مى‏خواهد سرشارم کند، تا آلودگى‏هاى نشسته بر بال روحم را بزداید و لطافت و سفیدى پرهاى آن را، دوباره به آن بازگرداند و بر دست‏هاى مهربانش نشانده، به اوج آسمان‏ها و کنگره عرش الهى پرواز دهد.

نتیجه این بینش عمیق، محبت و اطاعت است:



الف( محبت:

دل‏هاى یاران مهدى‏علیه السلام، سرشار از محبت او است. بر آن‏لوح‏ها، جز الف قامت او نوشته‏اى نیست. این شیدایى تا بدان حدّ است که حتّى زین اسب او را، مایه برکت مى‏دانند و به آن تبرّک مى‏جویند:"یتمسّحون بسَرج الامام یطلبون بذلک البرکة؛(17) به عنوان تبرک، بر زین اسب امام دست مى‏کشند".

به جهت همین عشق آتشین، آنان در آوردگاه رزم، او را مانند نگینى در برمى‏گیرند و جان خود را سپر بلایش مى‏کنند: "یحفّون به و یقُونه بأنفسهم فی الحرب؛(18) در میدان رزم، گردش مى‏چرخند و با جان خود، از او محافظت مى‏کنند".

چه بسیار است فاصله میان ما و یاران او؛ چرا که ما از جان و حتى وقت خود، براى او سهمى قرار نداده‏ایم، و چه اهداف و آرمان‏هایى از او که به جهت سستى ما بر زمین مانده و چه دعوت‏هایى از او که بى پاسخ مانده است!؟



ب( اطاعت:

دومین ثمره درخت بینش، "اطاعت" و مقدَّم داشتن اراده او بر اراده خوداست. یاران امام عصر )عج(، این چنین‏اند و در برابر او تسلیم و خاضع‏اند: "هم أطوع من الأَمة لسیّدها؛(19) اطاعت آنان از امام، از فرمانبردارى کنیز در برابر مولایش بیش‏تر است".

آنان در برابر قرائت امام، از خود قرائتى ندارند و اراده نفس اماره خود و اکثریّت را، بر اراده و میل او مقدَّم نمى‏پندارند. یاران او، نیک مى‏دانند که حق، با امام است و او با حق؛ چه دیگران بپذیرند و چه انکار کنند. آنان به بهانه نواندیشى و روشن‏بینى، از امام خود سبقت نمى‏گیرند و گرچه پشت سر او در حرکت‏اند، ولى پاى از دام‏ها برمى‏گیرند تا از او فاصله نگیرند. آنان نه تنها مطیع‏اند، بلکه بر خلاف بسیارى - که به بهانه فقدان زمینه، امکانات، سختى راه و... - از خدمت به او و اهدافش شانه خالى مى‏کنند؛ در اطاعت او، اهل جدیّت و تلاش‏اند و براى بر زمین نماندن آرمان‏هاى او، خود را به آب و آتش مى‏زنند و از هیچ کوششى فروگذارى نمى‏کنند: "...مجدّون فی طاعته"(20) و دراین رسالت بزرگ همراه و هم پاى امام هستند: "بهم ینصُراللّه إمامَ الحق".(21)



3. بینش عمیق نسبت به انسان و هستى

اگر یاران او به کم‏ها قانع نیستند و در حرکت فراگیرشان، اهداف کم مایه را دنبال نمى‏کنند؛ جهت ژرفاى نگاهى است که نسبت به خود و جهان پیرامون خود دارند. نگاه‏هاى آنان، از آرمان‏هاى کم‏ارزش، برگرفته و به اوج‏هاى متعالى دوخته مى‏شود. یاران او، با تأمّل در خویشتن و استعدادهاى شگفت‏انگیزشان، عظمت قدر خود را در مى‏یابند و از این‏که دنیا و معبودهاى دنیوى، آنان را پر نمى‏کنند، مسیر بودن دنیا و سالک بودن خویش را مى‏فهمند. آنان با این نگاه، به معبودى پیوند مى‏خورند که از تمام کاستى‏ها و زشتى‏ها مبرّا است و مى‏تواند آنان را سرشار و ظرفیّت‏هایشان را تکمیل کند. پیوند با این معبود نامحدود و مهربان، نگاه‏ها را زیبا و متعالى مى‏کند.

گذر از امتحانات

عمق و ژرفاى این نگاه، آنان را از سیل امتحانات، سر افرازانه بیرون مى‏برد: "إنَّ أصحاب طالوت ابتلوُا بالنّهر الذى قال الله تعالى: "مبتلیکم بنَهر" و ان اصحاب القائم علیه السلام یُبتَلون بمثل ذلک؛ سپاهیان طالوت، با نهر آبى آزمایش شدند، همان که خداوند درباره‏اش مى‏فرماید:]خداوند[، شما را با نهر آبى مى‏آزماید"، و یاران امام مهدى‏علیه السلام نیز مثل آنان آزمایش مى‏شوند".

آرزوى شهادت

و آنان را مشتاق شهادت و لقاى الهى مى‏کند: "و یتمنَّون أنْ یُقتلوا فی سبیل الله؛(22) آرزو مى‏کنند که در راه خدا به شهادت برسند".

دوم. گستردگى

دومین بعد از ابعاد عظمت حرکت امام مهدى، جهانى بودن و گستردگى آن است که بر این اساس به تبیین ویژگى‏هاى یاران حضرت مى‏پردازیم:

1. طرح و برنامه جهانى

اگر یاران حضرت مى‏خواهند در رکاب او و هم پاى او، جهانى را به معنویّت و رشد برسانند و دنیا را سرشار از هدایت کنند؛ بدون تردید باید دیدهایى وسیع، نگاهى جهانى و طرح‏ها و برنامه‏هایى فراگیر داشته باشند. بدون برخوردارى از این نگاه‏ها و طرح‏ها، انتظار انقلاب جهانى، انتظارى بیهوده است. با این حساب، چند گروه، با آن حضرت نسبتى نخواهند داشت:

1. تنگ‏نظرانى که تنها مقابل پاى خویش را مى‏بینند و وسعت نگاه‏شان از خود و محدوده خود فراتر نمى‏رود؛

2. کوته‏بینانى که در لاک خویش فرو رفته‏اند و از دنیاى پیرامون خود و تحوّلات آن و نیز از جبهه کفر و اهداف و ابزارهاى تحت اختیارش بى خبراند؛

3. کسانى که از این‏ها مطّلع‏اند؛ ولى براى رویارویى با آن طرح و برنامه‏اى ندارند. مگر مى‏توان بدون طرح و برنامه‏اى جهانى، دنیا را به سعادت و خوش‏بختى رساند؟

2. جهاد و مبارزه جهانى

بعد از آن طرح و برنامه فراگیر، امام بر آن خواهد شد تا دنیا را سرشار از هدایت کند و یاران او نیز در این سازندگى پا به پاى او خواهند آمد و در عیان و نهان، مردم را به خدا و دین او دعوت خواهند کرد:"الدعاة إلى دین الله سرّاً و جهراً".(23)

دراین میان، هدایت گریزان و عدالت ستیزان فراوانى نیز وجود خواهند داشت که در برابر او، صف کشیده و سدِّ راهش خواهند شد. آنان، به مثابه غدّه‏اى چرکین و عضوى فاسد، براى پیکر جامعه بشریّت‏اند و امام چاره‏اى جز جهاد و مبارزه براى قطع آن اعضاى فاسد نخواهد داشت. بنابراین یاران و همراهان او نیز، باید اهل جهاد و مقاومت باشند؛ جهادى که "فى سبیل الله" است؛ نه به هدف غنیمت‏یابى و زراندوزى. امام على‏علیه السلام درتفسیر آیه "یجاهدون فى سبیل الله..."(24) فرمودند: "هم أصحاب القائم؛(25) آنان، یاران امام قائم‏اند".

این جهاد، مبارزه با دنیایى از ظلم و ستم است و به همین سبب امام رضا علیه السلام به اصحاب خود فرمود: "امروز، شما آسوده‏تر از آن روزید )روز ظهور(" پرسیدند: چرا؟ فرمودند: "اگر قائم ما علیه السلام قیام کند، چیزى وجود نخواهد داشت جز خون بسته شده و عرق پیشانى و خواب برزین اسب‏ها".(26)

دنیا خواهان و رفاه طلبانى که به خوشى‏ها خو کرده‏اند و از جنگ و جهاد گریزان‏اند و مقدّس‏مآبان بزدلى که با جهاد و مقاومت و خون و شمشیر بیگانه‏اند؛ در حلقه یاران حضرت راهى نخواهند داشت.

3. شجاعت

اگر جهاد و مبارزه، جهانى و فراگیر است، پس یاران ایشان هم باید شجاعت و جسارتى در خور و عزم‏هایى پولادین داشته باشند؛ چراکه بدون آن، قدم‏هایاراى حرکت نخواهد داشت:

"کلّهم لیوثٌ قد خرجوا من غاباتهم لو أنهم همّوا بإزالة الجبال لأزالوها عن مواضعها؛(27) همه شیرانى‏اند که از بیشه‏ها خارج شده‏اند و اگر اراده کنند، کوه‏ها را از جا برمى کنند".

"جُعلت قلوبهم کزبرالحدید؛(28) دل هایشان، چون پاره‏هاى آهن شده است".

"فإنَّ الرجل منهم یُعطى قوة اربعین رجلاً؛(29) به هر کدام‏شان، نیروى چهل مرد داده شده است".

"لو مرّوا بالجبال لقطعوها؛(30) اگر به کوه‏هاى آهن روى آورند، آن‏ها را قطعه قطعه مى‏کنند".

4. ایثار

آن حرکت گسترده، براى هدایت و سازندگى است؛ نه جهان گشایى و زمین‏گیرى. جهاد، مقدمه این آرمان الهى است و آن‏چنان که رسول‏صلى الله علیه وآله از حقِّ اهل بیت خودعلیهم السلام چشم مى‏پوشاند و آنان را در تنگنا و مضیقه قرار مى‏داد، تا دیگران به رفاه برسند و از این رهگذر دل‏هایشان نرم و نسبت به دین مایل گردد. حضرت على علیه السلام مى‏فرماید: "کان من تألُفّه لهم اَن کان الناس فى السَّکن و القرار و الشّبَع و الرّىّ و اللباس و الوطأ والدثار و نحن اهل بیت محمدصلى الله علیه وآله لا سقوفَ لبیوتنا و لا ابواب و لا سوُر الا الجرائد و ما اشبهها و لا وطأ لنا و لا دثار علینا تُداولنا الثوبُ الواحد فى الصلاة اکثرَنا و نطوى الایام و اللیالى جوعاً عامتنا... فیؤثر به رسول الله صلى الله علیه وآله اربابَ النِّعم و الاموال تألُّفاً منه لهم و استکانة منه لهم؛(31) از جمله مهربانى‏هاى پیامبرصلى الله علیه وآله نسبت به مردم این بود که آنان در آرامش و سیرى و پوشش بودند. زیرانداز و روانداز داشتند؛ ولى خانه‏هاى ما )خاندان او( سقف و در و دیوارى به جز شاخه‏هاى خرما و مانند آن نداشت و فرش و رواندازى نداشتیم؛ بیشتر ما، براى نماز تنها لباس‏مان را دست به‏دست مى‏چرخاندیم و روزها و شب‏هاى سال‏مان را به گرسنگى سپرى مى‏کردیم ... او از سر مهربانى و فروتنى، صاحبان نعمت و مکنت را بر ما مقدَّم مى‏داشت".

یاران حضرت مهدى )عج( نیز سختى‏ها را به جان مى‏خرند و از خوشى‏ها و لذایذ چشم مى‏پوشند و با دست‏هاى مهربان‏شان، خوبى‏ها و خوشى‏ها را به دیگران هدیه مى‏دهند؛ تا از این رهگذر، قلب‏ها را نرم کنند و رهیدگان را به دامان پر از مهر و محبت دین برگردانند.

ادامه دارد . . .